Zatrzymanie przez policję – jakie masz prawa i czego możesz żądać?

2025

Zatrzymanie przez policję to sytuacja, która z pewnością może budzić silny stres i obawy związane z przyszłością. Warto jednak pamiętać, że zatrzymanie jest jedynie krótkotrwałym pozbawieniem wolności, które nie wiąże się z określeniem winy ani tym bardziej skazaniem. Każda osoba zatrzymana korzysta z ochrony swoich praw, wyni kających z Konstytucji RP, Kodeksu postępowania karnego oraz ustawy o Policji. Znajomość tych praw pozwala zachować spokój i świadomie reagować, chroniąc swoje interesy podczas kontaktu z organami ścigania.

Co to jest zatrzymanie i kiedy może do niego dojść?

         Zatrzymanie jest krótkotrwałym pozbawieniem wolności, którego celem jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego lub zapobieżenie popełnieniu przestępstwa. Policja może zatrzymać osobę w sytuacjach przewidzianych prawem, a więc gdy:

  • istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa;
  • istnieje obawa ucieczki lub ukrywania się osoby podejrzanej;
  • istnieje obawa zatarcia śladów przestępstwa
  • w określonych przypadkach, gdy nie można ustalić jej tożsamości.

         Podstawy zatrzymania określa art. 41 Konstytucji RP oraz przepisów kodeksu postępowania karnego, a uprawnienie do zatrzymywania osób przez policjantów wynika z ustawy o Policji. Z Konstytucji wynika również podstawowy obowiązek policji, która dokonuje zatrzymania – a więc obowiązek poinformowania o przyczynach zatrzymania. Określa też ona ramy czasowe zatrzymania, których przekroczenie musi skutkować zwolnieniem osoby zatrzymanej.   

Obowiązki policji wobec osoby zatrzymanej

         Po zatrzymaniu policja ma obowiązek niezwłocznie poinformować zatrzymanego o przyczynie zatrzymania oraz o przysługujących mu prawach. Funkcjonariusze po zatrzymaniu muszą również sporządzić protokół, w którym znajdą się informacje o dacie, miejscu i przyczynie zatrzymania. Protokół powinien również zawierać oznaczenie osoby, która go sporządza, wraz z podaniem funkcji, a także powinno być wskazane przestępstwo o jakie jest podejrzany zatrzymany. Policja powinna pouczyć zatrzymanego o jego prawach i przekazać mu odpis protokołu. Zatrzymany ma prawo żądać, aby protokół zawierał jego uwagi dotyczące przebiegu zatrzymania, w tym informacje o stanie zdrowia czy ewentualnym naruszeniu praw.

Twoje prawa w trakcie zatrzymania

Każda osoba zatrzymana korzysta z prawa do informacji o przyczynach zatrzymania i przysługujących jej prawach. Podstawowym prawem zatrzymanego jest prawo do bycia wysłuchanym. Oznacza to, że zatrzymany ma prawo przekazać policji wszystkie informacje o okolicznościach, które przemawiają za jego zwolnieniem. Może również przy tym odmówić złożenia oświadczenia w swojej sprawie, a prawo do milczenia oznacza, że policja nie może wymagać od zatrzymanego by ten przyznał się do czynu, o który jest podejrzewany. Ponadto zatrzymany ma prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym. Co do zasady taka rozmowa może odbywać się osobiście lub przy pomocy telefonu. Zaznaczyć należy, że policjant dokonujący zatrzymania może w wyjątkowych sytuacjach być przy tej rozmowie. Rozmowa z prawnikiem ma istotne znaczenie dla przygotowania linii obrony i ochrony swoich interesów procesowych.

Osoba zatrzymana ma prawo do żądania, aby policja powiadomiła jej osobę najbliższą o fakcie zatrzymania. Dotyczy to zarówno rodziny, jak i pracodawcy, jeśli zatrzymanie ma wpływ na wykonywanie obowiązków zawodowych. W przypadku problemów zdrowotnych lub złego samopoczucia osoba zatrzymana ma prawo do niezbędnej pomocy medycznej.

Czas trwania zatrzymania

Policja może zatrzymać osobę podejrzaną na okres nieprzekraczający 48 godzin od momentu faktycznego pozbawienia wolności. W tym czasie powinna zostać podjęta decyzja o przedstawieniu zarzutów lub skierowaniu wniosku do sądu o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jeśli to się nie stanie osoba zatrzymana powinna zostać zwolniona, jeśli jednak policja skieruje wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania, sąd ma kolejne 24 godziny na podjęcie decyzji. Łączny czas przebywania w zatrzymaniu nie może przekroczyć 72 godzin. Po 72 godzinach osoba musi zostać zwolniona, chyba że sąd wyda postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.

Prawo do złożenia zażalenia

Osoba zatrzymana ma prawo złożyć zażalenie do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zatrzymania. W zażaleniu można powoływać się, że zatrzymanie było nielegalne, niezasadne lub dokonane z naruszeniem przepisów. Termin na złożenie zażalenia wynosi siedem dni od momentu doręczenia protokołu zatrzymania lub od dnia zwolnienia. W postępowaniu sąd bada zasadność, legalność oraz prawidłowość zatrzymania. Oznacza to, że bada on kolejno to czy zatrzymanie było uzasadnione stanem faktycznym, czy było zgodne z prawem oraz czy zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy. Sąd powinien niezwłocznie rozpoznać zażalenie, a w przypadku stwierdzenia niezasadności zatrzymania osoba niesłusznie zatrzymana może domagać się od Skarbu Państwa odszkodowania lub zadośćuczynienia za niesłuszne pozbawienie wolności, a roszczenie z tego tytułu rozpoznaje sąd karny na podstawie kodeksu postępowania karnego. W apelacji wrocławskiej zapadały już podobne wyroki – Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 9 listopada 2023 r., wydanym w sprawie II AKa 324/23 przyznał osobie niesłusznie zatrzymanej 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 6135,62 zł tytułem odszkodowania za 36 godzin niesłusznego zatrzymania.

Jak postępować w trakcie zatrzymania?

W sytuacji zatrzymania przez policję najważniejsze jest zachowanie spokoju oraz świadomość swoich praw. Osoba zatrzymana nie powinna stawiać czynnego oporu. Warto korzystać z prawa do milczenia do momentu uzyskania kontaktu z adwokatem, a podczas sporządzania protokołu zatrzymania należy domagać się uwzględnienia wszystkich swoich uwag dotyczących przebiegu zatrzymania. Jeśli dokument budzi wątpliwości, nie należy go podpisywać bez konsultacji z prawnikiem.

Warto również zapamiętać szczegóły zatrzymania, takie jak miejsce, godzina i sposób działania funkcjonariuszy, co może być przydatne w ewentualnym postępowaniu dotyczącym odszkodowania lub złożenia zażalenia. Nie należy ulegać presji, aby składać wyjaśnienia bez obecności obrońcy ani podpisywać dokumentów, których treści się nie rozumie lub które są niezgodne z rzeczywistością. Odpowiednie wsparcie w takich chwilach zapewni adwokat Wrocław, mający doświadczenie w sprawach karnych.

Podsumowanie

Zatrzymanie przez policję jest środkiem przymusu przewidzianym przez prawo, ale jednocześnie musi być przeprowadzone w sposób zgodny z obowiązującymi przepisami, z poszanowaniem praw osoby zatrzymanej oraz proporcjonalnie do okoliczności. Jako osoba zatrzymana masz prawo do informacji, kontaktu z obrońcą, kontaktu z rodziną, opieki medycznej oraz prawo do milczenia, z których należy świadomie korzystać, chroniąc swoje interesy procesowe.

Jeśli zatrzymanie było niezasadne lub dokonane niezgodnie z prawem, możesz dochodzić swoich praw przed sądem, a w przypadku stwierdzenia naruszenia przepisów przysługuje Ci prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa. Znajomość swoich praw oraz umiejętność zachowania spokoju podczas zatrzymania pozwala zminimalizować stres i chronić swoją sytuację procesową w dalszym postępowaniu.

Dodaj komentarz!

Musisz być zalogowany aby dodać komentarz do wpisu.